Ihe ikwesiri ima banyere Nwafor Orizu

By Chidi Igwe, VON

A mụrụ Ọkparaeze Akweke Abyssinia Nwafor Orizu n’afọ 1914 na Nnewi dị n’steeti Anambara.

• Ọ bụ nwa nwoke nke ise nke Obi Nnewi bụ Igwe Orizu, Eze Ụgbonyamba nke mbụ na nwunye ya mụrụ
• Ọ gara ọtaakara na ụlọakwụkwọ ndi ụka St. Thomas dị n’Otolo, Nnewi, gaa praịmarị n’Ụlọakwụkwọ Central dị n’Ọnịcha ma gakwaa Sekọndịrị na CMS Central dị na Nkwọ, Nnewi
• Na CMS Central ahụ ka ọ nọ malite ikuzi nkuzi
• O si ebe ahụ gaa Achimota Kọleji dị na mba Gana, tupu ọ gaa na Mahadum Lincoln, Mahadum Ohio Steeti, Mahadum Columbia nakwa Mahadum New York dịcha na mba Amerịka
• Na mahadum nke Ohio Steeti, ọ gụrụ Iwu Ọha na Gọọmentị, ebe ahụ ka ọ nọ mgbe o dere akwụkwọ mbụ ya bụ “Without Bitterness”. O mechara dee ihe ruru akwụkwọ iri ọzọ na ndụ ya
• Aha otutu ya bụ “Orizontal”
• O mechara nwee ebe a na-ebiputa akwụkwọ nakwa ụgbọala e ji eme njem
• O hibere otu na-ahụ maka ụmụakwụkwọ si mpaghara Afrịka a kpọrọ African Students Association nakwa nke a kpọrọ American Council on African Education (ACAE). Ọrụ ACAE bụ maka ịchọta ohere ka ụfọdụ ndị si Afrịka gaa akwụkwọ n’efu.
• O tinyere ezigbo uchu n’ihe gbasara ịchụ nta ego a ga-eji zụọ ụmụ Naịjiria akwụkwọ n’Amerịka karịa na Briten, n’efu
• O so na ndị gara mgbaru n’Enugwu steeti n’ihi ọnwụ mmadụ iri abụọ na otu n’egwu Coal,bụ ndi ndi ọcha gburu na Iva Vally di n’steeti Enugu ma gosi nkwado ya.
• Mgbaru a ọ gara so butere ya nsogbu, n’ihi na dịka akụkọ si kwuo, ndị ọchịchị mba Briten ji n’ihi ya bo ya ebubo nrụrụaka n’ihe gbasara ego ACAE. E ji maka ya tụọ ya nga afọ asaa
• O so na ndị hụrụ na e hibere otu ndorondoro National Council of Nigeria and the Cameroons (NCNC)
• Ka ọ banyere ndọrọndọrọ ọchịchị, o bu ụzọ bụrụ “chief whip” n’ụlọomeiwu ndị Ọwụwa-Anyanwụ, ebe ọ nọchitere anya ndị mpaghara Ọnịcha
• Ọ bụ onyeisi Ụlọomeiwu Ukwu nke atọ Naịjiria nwetara ka ha natachara nnwereonwe n’aka mba Briten n’ụbọchị mbụ nke ọnwa Ọktoba,n’afọ 1960
  Ọ nọrọ n’ọkwa ahụ site n’ọnwa Nọvemba 1963 ruo n’ọnwa Jenụwarị 1966
• O mechara bụrụ onye na-arụtu ọrụ dịka onyeisiala Naịjirịa, mgbe Nnamdi Azikiwe bụ onyeisiala mgba ahụ gawara mba ofesi.
• N’ọnọdụ a ka ọ nọ site n’ụbọchị iri na isii nke ọnwa Ọktoba 1965 ruo abali iri na ise nke ọnwa Jenụwarị afọ 1966, mgbe ndị agha ji ike weghara ọchịchị
• Ọ laghachiri Nnewi ka ọ pụrụ n’ọchịchị, ebe ọ gara tinye uchu n’ihe gbasara agụmakwụkwọ ọzọ
• Ọ nwụrụ n’afọ 1999, mgbe ọgbara afọ iri asatọ na ise (85)

Nwafor Orizu malitere ihe a kpọrọ “Zikist Movement”

Ihe ndị e ji echeta ya bụ:

• Mahadum pụrụiche maka ndị Nkuzi nke a na-akpọ Nwafor Orizu College of Education, Nsugbe, Anambara steeti
• E nwere Nwafor Orizu street n’Independence Layout dị n’Enugwu steeti
• E nwekwara ụzọ ya n’Apo dị n’Abuja